İngbank tarafından hazırlanan, Sabancı Üniversitesi gözetiminde yürütülen ve saha araştırması IPSOS KMG tarafından yapılan Türkiye’nin Tasarruf Eğilimleri araştırması içeriği itibariyle ülkemizde önemli bir konu hakkında fikir edinmemize yardımcı olmaktadır. Fikir 2 buçuk yıl önce hayata geçirilmiş ve çeyreklik raporlar halinde araştırma hazırlanmaktadır. Tüketim konusunda bildiğiniz üzere çeşitli önlemler alınmaya çalışılmakta ve tasarruf konusunda teşvikler sağlanmaktadır. İşte tam bu noktada ülkemizde tasarruf eğilimlerinin nasıl işlediğini bu rapor yardımıyla incelemeye çalışacağız.

Öncelikle rapora konu olan tasarruf kavramını ele alalım.  Tasarruf, tanım itibariyle ‘sarf edilmeyen’ anlamına gelmektedir ve  bu araştırma kapsamındaki Tasarruf şu kalemleri içeriyor:

• Bankalarda duran TL veya döviz cinsinden vadeli hesaplar
• Bankalarda ve/veya aracı kurumlarda duran hisse senedi, hazine bonosu, devlet tahvili gibi menkul değerlerin parasal tutarı
• Bankalarda duran yatırım hesapları ve katılım fonları
• Bireysel emeklilik fonları
• Bankalarda vadesiz hesapta / likit fonda TL veya döviz cinsinden duran miktarın o ay içinde harcanmayan/harcanmayacak bölümü
• Cüzdan, kasa, yastık altında duran paranın (döviz, altın dahil) o ay içinde harcanmayan/harcanmayacak bölümü Araştırmaya katılanlara, bu tanıma uygun olarak, tasarrufları olup olmadığı soruluyor.

Gelelim raporun içeriğine. Bu araştırma raporu 2011 Ekim ayından beri her çeyrekte Türkiye’de ki kentsel nüfusta yaşayan bireylerin tasarruf alışkanlıklarını, değişimlerini ve tasarruf etme olasılıklarını değerlendirmektedir. NUTS1 bölgelerinde seçilen 26 ilde her ay tesadüfi olarak seçilen 800 kişi ile görüşülmekte ve 2400 görüşme sayısına ulaşılmaktadır.

2013 yılı 3.çeyrekte yapılan araştırmada kentsel nüfusta yaşayan bireylerin tasarruf sahipliği oranında 3 puanlık artış olduğu kaydedilmiştir.

Bu artışta ki en büyük pay ise devlet tarafından teşvik kapsamında yer alan BES’in 5 puan artarak %16’ya çıkması olmuştur. Yaşanan ekonomik ve siyasi belirsizliklerin bireylerin tasarruf eğilimlerini etkilemesi anlamında büyük öneme haiz olduğunu , Mayıs ayının sonunda ABD Merkez Bankası’nın niceliksel gelişmede yavaşlamaya gidebileceğini açıklaması sonrasında uluslar arası piyasalarda yaşanan belirsizlikler, ülke içinde yaşanan çeşitli toplumsal olaylar, dolar kurundaki artış ve belirsizliğin devam etmesi rapora konu olan bireylerin tasarruf eğilimlerini etkilemiştir.

Türkiye , tasarruf oranı bakımından dünyada alt sıralarda yer almakta. Dünyadaki gelişmekte olan ülkelerin ortalama tasarruf oranları geçen yıl %33 iken Çin’de bu oran %50, Hindistan’da ise bu oran %33 olarak kaydedilmektedir. Türkiye’de ise bu oran %12,6 ile en alt sıralarda yer almaktadır. Makroekonomik açıdan konuya baktığımızda bir ülkenin büyümesi için yatırım yapılabilmesi için tasarruflarla yatırımlar arasında önemli bir denge vardır. Cari açığın artması, yurtdışı yatırımcının tasarruflarına muhtaç olmak tamamen bahsi geçen tasarruf oranının artırılması ile ilgilidir.

Bu girizgahtan sonra gelelim araştırma sonuçlarına.

2013 3. Çeyrekte, kentsel nüfusta tasarruf sahiplerinin oranı, bir önceki çeyreğe göre 3 puanlık artışla %13,7 olmuştur. Bu artışın sebeplerine yukarıda değinmeye çalıştık. Belirsizlik ortamında tasarruf eğilimleri artmaktadır. Tasarruf konusunun gelir ile bağlantılı olduğunu düşünmekle beraber gelir yetersizliği tasarruf yapılmaması konusunda belirleyici olmaktadır. Borçlardan dolayı tasarruf yapamayanlar ve çalışmadığı için tasarruf yapamayanlar da listenin üst sıralarında yer almaktadır.

Bu noktada tasarrufun bir alışkanlık olduğunu belirtmek gerekiyor. Tasarruf sahipleri içinde düzenli tasarruf yapma oranı 2013 yılı 3.çeyrekte %54 olarak gerçekleşmiştir. Düzenli tasarruf yapmayanların içinde, önümüzdeki üç ayda tasarruf yapacağını söyleyenlerin oranı %59,4 olarak gerçekleşmiştir.

Araştırma raporunda tasarrufun en önemli nedeni olarak geleceğe yatırım %31 ile dikkat çekerken, %13’lük kısmı ev almak için ve %13’lük bir diğer kısım ise çocukların geleceği için tasarruf yaptığını belirtmiştir.

Tasarruf araçlarının tercihi de araştırmada yer alan bir diğer önemli veri olarak dikkat çekmektedir. En çok tercih edilen tasarruf aracı TL Vadeli hesap %32’lik pay ile ilk sırada yer alırken , yastık altında bulunan döviz veya TL %16’lık paya sahiptir. Bireysel emeklilik fonu / hayat sigortası oranı %16 ile 3 .sırada yer alırken altın ile tasarruf yapanların oranı ise %15 olarak dikkat çekmektedir. BES’te ki ağırlığın 5 puan artması araştırmanın en dikkat çekici verisi olarak dikkat ediyor.

Sektörde çalışan olarak kaydedilen bu bilgiler sektörün genel görünümünü görme adına büyük katkısı oldu. Son olarak emeği geçenlere teşekkür etmek istiyorum. Her dönem bu rapora ait yeni bilgilendirmeleri yapmaya da devam edeceğimizi belirtmek isterim.

Orijinal Kaynak : http://www.tasarrufegilimleri.com/Docs/ing_news_2013_3ceyrek_5_11_13.pdf