Bir vatandaş ihtiyaç, konut veya taşıt kredisi almak için bankaya gittiğinde ilk olarak Kredi Kayıt Bürosu (KKB) skoru incelenir. Bu skor düşükse, kredi çoğunlukla otomatik olarak reddedilir. Peki şirketlerde durum nasıl işler? Bankaların şirketlere verdiği kredi kararlarında Ticari Kredi Notu (TKN) hayati rol oynar. Ancak birçok işletme sahibi bu skoru bilmez ya da yeterince önemsemez.
Oysa TKN, adeta şirketin “görünmeyen karnesidir.”
🔍 Ticari Kredi Notu (TKN) Nedir?
TKN, bir şirketin kredi değerliliğini, mali güvenilirliğini ve finansal disiplini ölçen bir puanlama sistemidir. Türkiye’de bu sistem Kredi Kayıt Bürosu (KKB) ve onun dijital platformu Findeks aracılığıyla işletmeler için düzenli olarak hesaplanır.
TKN skoru, genellikle 0 ile 1.000 puan arasında değişir. Skor ne kadar yüksekse, o şirketin bankalar ve finans kurumları nezdindeki güvenilirliği o kadar fazladır. TKN raporunun bir diğer önemli kısmı ise tüm bankalarda kullanılan kredilerin vadeleri, teminatlanma yapısı, grup yapılarının da içinde barındırmasıdır. Akşam 16:00’a kadar yapılan işlemler ertesi günü güncel KRM raporunuzda yayınlanırken sonrası yapılan işlemler ertesi gün yansıtılmaktadır. Bankalarla yapılan tüm işlemler TKN notunuzu etkilemektedir.
Kurumsal Büro Sistemi (KRM) ise, Türkiye’de ticari kredi bilgilerini toplayan ve paylaşan bir platformdur. KRM, özellikle gerçek ve tüzel kişi müşterilerin kredi geçmişi, ödeme düzenleri, borç durumu gibi ticari nitelikli finansal verilerini içerir. Bu sistemin temel amacı, kredi riskinin daha iyi yönetilmesi ve ticari kredi taleplerinin daha güvenilir bir şekilde değerlendirilmesidir.
📌 İşte KRM hakkında detaylı bilgiler:
1. Kuruluş ve Amaç
KRM, Türkiye’deki finansal sistemin sağlıklı işlemesi için önemli bir rol oynar. KRM, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yönetilen bir sistemdir ve finansal kurumların kredi verme kararlarını desteklemek amacıyla oluşturulmuştur. Sistemdeki veriler, bankaların ve diğer finansal kurumların müşterilere sundukları ticari kredilerin değerlendirilmesinde kullanılır.
2. İçeriği ve Kapsamı
KRM’de yer alan bilgiler genellikle şunları içerir:
- Kredi Bilgileri: Kredi başvuruları, kredi limitleri, ödeme geçmişi, gecikmeler ve takibe düşen borçlar.
- Ödeme Düzenleri: Müşterilerin kredi ödemelerini düzenli yapıp yapmadıkları, gecikmeler veya düzenli ödemeler.
- Borç Durumu: Şirketlerin veya bireylerin mevcut borç durumu, diğer finansal yükümlülükler.
- İflas ve Konkordato Durumları: Ticari iflas, konkordato veya diğer mali kriz durumları hakkında bilgiler.
- İcra Takipleri: Borç ödemelerinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle başlatılan icra takipleri.
3. KRM’nin İşlevi ve Kullanımı
- Risk Yönetimi: KRM, finansal kurumların, özellikle bankaların, risk yönetimini iyileştirmek için kullanılır. Kuruluşlar, kredi verirken, müşterilerinin kredi geçmişini değerlendirerek daha bilinçli kararlar alabilirler.
- Kredi Değerlendirme: Bankalar, kredi başvurularını değerlendirirken, bu sistemdeki verilere başvurarak müşterilerin kredi notlarını ve risk profillerini belirler.
- Veri Paylaşımı: KRM, birden fazla finansal kuruluş arasında bilgi paylaşımı sağlar. Bu, müşterilerin farklı bankalardan aldığı kredileri ve ödeme geçmişlerini görmek için kullanılır.
4. Veri Sahipleri ve Paylaşım
- Müşteriler: KRM’deki veriler, hem gerçek kişi bireyleri hem de tüzel kişileri kapsar.
- Finansal Kurumlar: Bankalar, finansal kuruluşlar, sigorta şirketleri gibi kurumlar, KRM’den bilgi alabilir ve buradaki verileri kredi değerlendirmelerinde kullanabilirler.
- Yasal Düzenlemeler: KRM, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre düzenlenen bir sistemdir ve kişisel verilerin korunması da dahil olmak üzere çeşitli yasal çerçevelere tabidir.
5. KRM ve Kredi Raporları
KRM’deki bilgiler, kredi raporları olarak finansal kurumlar tarafından kullanılabilir. Bu raporlar, müşterinin kredi geçmişini gösterir ve bir kredi başvurusunun onaylanıp onaylanmaması konusunda önemli bir rol oynar.
6. Gizlilik ve Güvenlik
KRM, kişisel veri güvenliğini sağlamak için çeşitli güvenlik önlemleri içerir. Ancak, verilerin doğru ve güvenilir bir şekilde kullanılması gerektiği için, sisteme erişim ve veri paylaşımı sadece yetkilendirilmiş kurumlar tarafından yapılabilir.
7. KRM’yi Kullanmanın Avantajları
- Daha İyi Kredi Değerlendirme: Finansal kurumlar, müşterilerin geçmişlerini daha iyi inceleyerek daha doğru kredi değerlendirmeleri yapabilir.
- Riskin Azaltılması: Bankalar, risklerini daha etkin bir şekilde yönetebilir ve kredi kayıplarını azaltabilir.
- Şeffaflık ve Rekabet: KRM, finansal sistemde şeffaflık sağlar ve rekabeti artırabilir.
📌 KRM ile TKN’nin Birleşimi
KRM ve TKN arasındaki ilişki, özellikle kredi riskinin doğru bir şekilde analiz edilmesinde büyük rol oynar. İşte bu iki kavramın birleşimi:
- Kredi Değerlendirme Süreci: KRM, birey veya tüzel kişilerin kredi geçmişi ve ticari borç durumları hakkında kapsamlı veri sağlar. Bu veriler, bir finansal kuruluşun müşterinin risk profilini oluşturmasına yardımcı olur. TKN ise, bu verilerin bir sonucu olarak, kişinin ya da şirketin borç ödeme alışkanlıklarını ölçen bir nottur. Yani, KRM’deki veriler, TKN’nin oluşturulmasında önemli bir rol oynar.
- Risk Yönetimi: Bir finansal kurum, KRM’deki bilgileri kullanarak, bir müşterinin kredi geçmişini, ödeme düzenini ve finansal sağlığını değerlendirirken, TKN’yi de göz önünde bulundurur. TKN, ödeme düzeni konusunda daha spesifik bir gösterge sunar, bu da kredi riskinin daha doğru bir şekilde yönetilmesine yardımcı olur.
- Ödemelerdeki Sorunlar: KRM, borçlu olan bir şirketin veya bireyin ödeme geçmişi ve temerrüt durumları hakkında bilgiler sunar. Eğer bir müşteri sık sık temerrüde düşüyorsa, bu durum KRM’deki bilgilere yansır ve TKN’de de düşük bir notla sonuçlanabilir.
- Finansal Kurumlar İçin Daha Doğru Kararlar: KRM, genel kredi verilerini içerirken, TKN bu verileri kullanarak spesifik ödeme davranışlarını ortaya koyar. Bu iki sistem birleştiğinde, bankalar ve diğer finansal kurumlar, kredi başvurularını daha güvenilir ve kapsamlı bir şekilde değerlendirir.
4. Birlikte Kullanımın Avantajları
- Daha Güçlü Risk Analizi: KRM, müşteri hakkında geniş veri sunarken, TKN, bu verileri daha belirgin bir şekilde temerrüt riskine dönüştürür. Bu birleşim, kredi değerlendirmelerinin daha doğru yapılmasını sağlar.
- Kredi Onay Sürecinde Hız ve Doğruluk: Hem KRM verileri hem de TKN, banka ve finansal kuruluşların kredi başvurularını hızla ve doğru bir şekilde değerlendirmelerini sağlar.
- Daha İyi Kredi Yönetimi: Finansal kurumlar, TKN’yi kullanarak müşteri temerrüt riskini daha net görüp, buna göre kredi limitleri belirleyebilir veya ek güvence isteyebilirler.
📌 TKN Skorunun Aralıkları Ne Anlama Gelir?
| Skor Aralığı | Değerlendirme | Kredi Riski |
|---|---|---|
| 0 – 399 | Çok Düşük | Yüksek Risk |
| 400 – 699 | Düşük | Orta-Yüksek Risk |
| 700 – 849 | Orta | Yönetilebilir Risk |
| 850 – 949 | Yüksek | Düşük Risk |
| 950 – 1000 | Çok Yüksek | Çok Düşük Risk |
🔬 Ticari Kredi Notunu Belirleyen Ana Unsurlar
1. Finansal Durum ve Likidite
- Cari oran, nakit oranı ve asit-test oranı gibi likidite göstergeleri
- Brüt ve net kâr marjı, aktif kârlılık
- Borç/öz kaynak dengesi, toplam borç yükü
🧩 Örnek: X Ltd. Şti., 10 milyon TL ciro yapmasına rağmen 9,5 milyon TL gider gösteriyorsa kârlılık oranı çok düşük olur ve TKN’yi olumsuz etkiler.
2. Ödeme Disiplini ve Kredibilite
- Geçmiş kredi ödeme alışkanlıkları (gecikmeler, takibe düşen borçlar)
- Çek ve senet ödeme düzeni
- Vergi ve SGK borçlarının zamanında ödenip ödenmediği
🧩 Örnek: Geçtiğimiz 2 yılda 3 kez çek protestosu yaşamış bir firma, TKN’si yüksek olsa bile kredi alımında zorluk yaşar.
3. Ticari İtibar ve Referanslar
- Tedarikçi ve müşteri ilişkileri
- Piyasadaki güven ve itibarı
- Vadeli işlemlerdeki performans
🧩 Örnek: Bir firmanın, vadeli satış yaptığı müşterilerden sürekli dava yoluyla alacak tahsil etmesi, sektörde itibar kaybına neden olur ve TKN düşer.
4. Şirketin Yaşı ve Faaliyet Geçmişi
- Kaç yıldır faaliyette olduğu
- Ortakların geçmişteki ticari faaliyetleri
- Sektörel deneyim ve sürdürülebilirlik
🧩 Örnek: Yeni kurulan bir firma ile 20 yıldır aynı sektörde faaliyet gösteren bir firmanın TKN skorları aynı verileri sunsalar bile farklılık gösterebilir.
🤔 Sık Sorulan Sorular (SSS)
❓ Ticari kredi notum neden düşük çıkıyor olabilir?
- Geçmişte protestolu çek ya da kredi gecikmesi yaşamış olabilirsiniz.
- Vergi veya SGK borçlarınız biriktiyse bu durum olumsuz yansır.
- Finansal tablolarınız sağlıklı görünmüyor olabilir (yüksek borç, düşük kâr).
❓ TKN skorumu nasıl yükseltebilirim?
- Kredi ödemelerinizi kesinlikle geciktirmeyin.
- Bankacılık işlemlerinizi düzenli yürütün.
- Mali verilerinizi şeffaf ve zamanında bildirin.
- Cari açık yaratmamaya özen gösterin.
- Tedarikçi ve müşterilerle olan ilişkilerinizde güven oluşturun.
❓ TKN skoru kredi onayını %100 garantiler mi?
Hayır. TKN skoru sadece ön değerlendirme niteliğindedir. Bankalar ayrıca:
- Mali tablolarınızı (bilanço, gelir tablosu)
- Nakit akış durumunuzu
- Teminat yapınızı
- Sektörünüzü detaylı olarak inceler.
📌 Şirketler Neden TKN’yi Takip Etmeli?
TKN, bir şirketin finansal saygınlığına dışardan bakış açısı sunar. Yani:
- Bankalar,
- Tedarikçiler,
- Yatırımcılar,
- Leasing firmaları gibi tüm dış kaynak sağlayıcılar bu puanı dikkate alır.
Bir firma kârlı olabilir ama düzensiz ödemeleri varsa TKN düşük çıkar. Bu da krediye ulaşımda engel oluşturur.
🧭 SONUÇ: TKN Bir Güven Puanıdır
Artık şirketlerin finansal geleceğini sadece gelir tablosu değil, disiplinli finansal davranışlar da belirliyor. Ticari kredi notunu yüksek tutmak, sadece bankalardan kredi almayı değil; iş çevresinde güven inşa etmeyi de sağlar.
📝 Önerilerle Yol Haritası
| Yapılacak Adım | Etki Alanı |
|---|---|
| Cari oranı minimum 1.2 seviyesinde tut | Likidite Gücü |
| Kredi ödemelerini gününde yap | Kredibilite / Güven |
| Vergi ve SGK borçlarını yapılandır | Yasal Riskleri Azalt |
| Finansal danışman desteği al | Stratejik Planlama |
| Sektörel performans raporlarını takip et | Makro Risk Yönetimi |
