1. Finansman Gideri Nedir?
Finansman gideri, bir işletmenin faaliyetlerini sürdürmek, yatırım yapmak veya borçlarını çevirmek amacıyla kullandığı dış kaynaklara (kredi, tahvil, finansal kiralama vb.) karşılık ödediği maliyetlerdir.
Başlıca Finansman Gideri Türleri:
- Kredi faiz giderleri
- Tahvil faizleri
- Kur farkları
- Finansal kiralama giderleri
- Vade farkları (mal ve hizmet alımlarında)
2. Finansman Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi
2.1. Genel Kural:
Finansman giderleri, ilgili oldukları dönemde gider olarak muhasebeleştirilir.
🔹 Hesap: 780 Finansman Giderleri
Ancak bazı durumlarda bu giderlerin yatırım maliyetine eklenmesi gerekebilir. (VUK ve TMS/TFRS farklarına değineceğiz.)
3. Muhasebe Kayıtları ile Uygulamalı Örnekler
Örnek 1: Faiz Giderinin Kaydı
Bir firma, 1 yıl vadeli 1.000.000 TL kredi kullanmış ve yıllık faiz oranı %20’dir.
Yıllık faiz:
1.000.000 x %20 = 200.000 TL
🔹 Kayıt:
-------------------------------
780 Finansman Giderleri 200.000
300 Banka Kredileri Faizleri 200.000
-------------------------------
Örnek 2: Kısa Vadeli Alışlarda Vade Farkı
Firma, vadeli olarak 600.000 TL’ye mal satın almıştır. Peşin fiyatı 550.000 TL’dir. Aradaki 50.000 TL vade farkı, finansman gideri sayılır.
🔹 Kayıt:
153 Ticari Mallar 550.000
780 Finansman Giderleri 50.000
320 Satıcılar 600.000
Örnek 3: Uzun Vadeli Yatırım Kredisi ve Aktivasyon
Firma, fabrika inşaatı için 2 yıl vadeli 5.000.000 TL kredi kullanıyor. Faiz oranı yıllık %15. Bu yatırım 2 yılda tamamlanıyor.
Toplam faiz:
5.000.000 x %15 x 2 = 1.500.000 TL
❗ TMS 23’e göre, yatırım tamamlanana kadar ödenen faiz, yatırımın maliyetine eklenmelidir.
🔹 Kayıt (yatırım süresince):
252 Binalar 1.500.000
300 Banka Kredileri Faizleri 1.500.000
📌 Yatırım tamamlandıktan sonra ödenen faizler, doğrudan 780 hesabına gider olarak yazılır.
Örnek 4: Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi
Firma, 100.000 USD tutarında kredi kullanmıştır. Kur kullanımı:
- Alış tarihi: 1 USD = 27 TL → Borç: 2.700.000 TL
- Dönem sonu: 1 USD = 28,50 TL → 2.850.000 TL
- Kur farkı: 150.000 TL zarar
🔹 Kayıt:
780 Finansman Giderleri 150.000
300 Banka Kredileri Kur Farkı 150.000
Örnek 5: Finansal Kiralama Gideri
Bir işletme, 3 yıl süreyle ekipman kiralıyor. Her yıl 500.000 TL kira + 100.000 TL faiz ödemesi yapılacak.
🔹 Yıllık faiz gideri kaydı:
780 Finansman Giderleri 100.000
302 Finansal Kiralama Borçları 100.000
Örnek 6: TMS’ye Göre Finansman Giderinin Aktifleştirilmesi (Detaylı)
Bir firma, 2 yıllık bir Ar-Ge projesi için 3.000.000 TL yatırım yapıyor. Bu proje için %18 faizli kredi kullanılıyor. Proje bitene kadar faiz giderleri aktifleştirilmelidir.
Yıllık faiz:
3.000.000 x %18 = 540.000 TL
Toplam (2 yıl): 1.080.000 TL
🔹 Muhasebe kaydı (yatırım süresince):
260 Haklar / 252 Binalar 1.080.000
300 Banka Kredileri Faizleri 1.080.000
4. Vergi Usul Kanunu (VUK) vs. TMS/TFRS Uygulaması
| Konu | VUK | TMS/TFRS |
|---|---|---|
| Faiz Gideri | Dönem gideri yapılır | Varlıkla ilişkilendirilir (yatırım tamamlanana kadar) |
| Kur Farkı | Gider yazılır | Yatırım tamamlanana kadar maliyete eklenir |
| Finansal Kiralama | Gider yazılır | Varlık ve yükümlülük tanımlanır |
| Vade Farkı | Gider yazılır | İlk kayıtla ilişkilendirilir |
5. Finansman Giderlerinin Etkili Yönetimi İçin Öneriler
- Kredi faiz oranlarının ve vadelerin iyi planlanması
- Yatırımların sürelerine göre uygun borçlanma yapılması
- Yatırım kredilerinde faiz aktivasyonu için kayıtların düzgün tutulması
- TFRS/TMS uyumlu kayıt sistemlerinin oluşturulması
- Kur farkı riskine karşı hedge stratejileri uygulanması
6. Özet Tablo: Finansman Giderleri Nerelerde Kullanılır?
| Gider Türü | Hesap | Aktifleşme Durumu |
|---|---|---|
| Kredi Faizi | 780 | Varlıkla ilişkilendirilebilir |
| Kur Farkı | 780 | Yatırım süresince 252/253 |
| Finansal Kiralama Faizi | 780 | TFRS’ye göre 254 ve 302 ile birlikte |
| Vade Farkı | 780 | Gider yazılır veya stok maliyetine eklenebilir |
| Tahvil Faizi | 780 | Dönemsel olarak giderleştirilir |
7. Sonuç
Finansman giderlerinin doğru muhasebeleştirilmesi, hem şirketin vergi yükünü doğru belirlemek hem de yatırım maliyetlerini net hesaplayabilmek için kritik öneme sahiptir. Yanlış sınıflandırma ya da eksik muhasebeleştirme, finansal raporlamayı yanıltabilir ve denetimlerde risk oluşturabilir.
