Piyasa için önemli bir veri olan reel efektif döviz kuru endeksini bu yazımda incelemeye çalıştım. Nominal döviz kuru iki para biriminin göreli fiyatını göstermektedir. Reel döviz kuru ise yabancı ülkelerde üretilen malların yurtiçinde üretilen mallar cinsinden göreli olarak fiyatlarını yansıtmakta ve uluslar arası rekabeti ölçmek için yaygın bir şekilde kullanılan göstergelerden biridir. RDK asıl olarak üretim ve tüketim tercihlerinin yurtiçinde ve yurtdışında üretilen mallar arasındaki dağılımı incelemektedir. Bu durum ise cari işlemler dengesi üzerinde belirleyici olmaktadır.
Edwards’ın 1988 yılında yazdığı “Exchange Rate Misalignment in Developing Countries” adlı yazıda RDK’nın ticarete konu olmayan ve olan malların göreli fiyatı olarak tanımlamaktadır. Böylelikle RDK’yı ticarete konu olan malların yurtiçinde üretilme maliyetlerini gösterdiğini kabul edebiliriz. RDK arttığında ticarete konu olan malların yurtiçi üretim maliyetinin göreli olarak arttığını göstermektedir. RDK’nın değerlenmesi o ülkenin uluslar arası rekabette gücünün azaldığını da göstermektedir. Bir başka yaklaşım ise RDK’yı yurtiçi fiyat endeksinin fiyat endeksine oranı olarak tanımlamaktadır.
Peki bu noktada yazımızın ana konusu olan REDK endeksi nedir?
Bir ülke genellikle uluslar arası piyasalarda birden fazla ülke ile hem rekabet hem de ticaret ilişkisi içindedir ve bunu ölçmek için efektif endeksi kullanmamız gerekmektedir. Bu noktada Nominal efektif döviz kuru kavramına da açıklık getirmemiz gerekiyor. NEDK endeksi belirli bir kriter gözetilerek seçilmiş çift taraflı nominal kurların uygun bir ağırlıklandırma yöntemi kullanılarak elde edilmiş ortalamasıdır. REDK ise NEDK’in ülkeler arasındaki göreli fiyat veya maliyet farklarıyla düzeltilmiş halidir. (mahfiegilmez.com / http://www.mahfiegilmez.com/2012/11/reel-efektif-doviz-kuru-endeksi-nedir.html)
REDK endeksinin ülkeler arasında göreli fiyat veya maliyet gelişimi hakkında data içerdiğini ve ekonomilerin rekabet güçlerinin değerlendirilmesinde kullanıldığını belirtmiştik. REDK endeksini hesaplarken tüfe, üfe ve birim işgücü maliyeti şeklinde yapılıyor ve ülkemizde TCMB bu endeksi kura müdahale için TÜFE’ye dayalı olarak hesapladığı için önem arz etmektedir.
TÜFE’ye dayalı hesaplama yöntemini kullanan ülkelere baktığımızda ise 36 ülke dikkat çekmektedir. Bu ülkeler şunlar: (1) Gelişmiş ülkeler: Almanya, İtalya, ABD, Fransa, İngiltere, İspanya, Belçika, Hollanda, Japonya, Kore, İsviçre, Avusturya, İsveç, Tayvan, Yunanistan, Çek Cumhuriyeti, İsrail, Finlandiya, Danimarka, İrlanda, Slovakya, Portekiz. (2) Gelişmekte olan ülkeler: Çin, Rusya, Romanya, Polonya, Hindistan, Macaristan, Bulgaristan, Tayland, Kazakistan, İran, Suudi Arabistan, Endonezya, Malezya, Mısır. (mahfiegilmez.com / http://www.mahfiegilmez.com/2012/11/reel-efektif-doviz-kuru-endeksi-nedir.html)
Kamuoyu başta Dolar ve Euro olmak üzere döviz kurlarına ve bu ikisinin oluşturduğu kur sepeti oranına bakarak TCMB’nin döviz piyasasına müdahale edip etmeyeceğini, edecekse kuru ya da sepeti nereye getirmek istediğini anlamaya çalışıyor. Oysa TCMB Başkanının açıkladığına göre TCMB açısından önemli olan tek tek kurlar ya da Dolar Euro sepet kuru değil REK. Açıklamaya göre REK’in 120 – 125 aralığına doğru hareketlenmesi halinde TL’nin değerlendiği anlaşılıyor ve para politikasıaraçları kullanılarak müdahale gelebiliyor. TCMB Başkanı, REK’in 125 – 130 aralığında seyretmesi halinde TCMB daha sert önlemlerle müdahale edeceğini, 130’un üzerine çıkması halinde ise elindeki bütün araçlarla müdahale edeceğini açıklamış bulunuyor.
2011 yılından beri REDK endeksi aşağıda yer almaktadır.
|
Tarih |
| 01-2011 121.25000 |
02-2011 117.39000
03-2011 115.89000
04-2011 118.38000
05-2011 117.30000
06-2011 113.35000
07-2011 109.46000
08-2011 103.58000
09-2011 104.96000
10-2011 106.74000
11-2011 110.48000
12-2011 109.62000
01-2012 112.47000
02-2012 115.93000
03-2012 114.22000
04-2012 115.94000
05-2012 116.83000
06-2012 117.02000
07-2012 118.25000
08-2012 118.88000
09-2012 116.28000
10-2012 117.38000
11-2012 119.38000
12-2012 118.17000
01-2013 120.56000
02-2013 119.74000
03-2013 120.30000
04-2013 121.41000
05-2013 119.96000
